7 Ιανουαρίου, ξημερώνει τ' Άη Γιαννιού. Χθες βράδυ, υπήρξε κοσμοσυρροή, κάτω από τη βραχοσκεπή Του. Παραμονή βλέπεις και οι κάτοικοι των γύρω χωριών των Αστερουσίων και της Μεσσαράς πλημμύρισαν το μικρό εκκλησάκι του Άη Γιάννη, που μοιάζει πιο πολύ με Πύλη προς τον άγνωστο ημών Κύριο, τον κύριο των Θείων Μυστηρίων, παρά με λατρευτικό χώρο θνητών.
Κάπως έτσι θα προλογίζαμε τη σημερινή ημέρα, την ημέρα της γιορτής του Άη Γιάννη στα Καπετανιανά, μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1980, όπου ακόμα ο κόσμος κρατούσε ζωντανά κάποια μυστήρια και παραδόσεις που σχετίζονται με τον συγκεκριμένο τόπο. Άς τα πάρουμε όμως από την αρχή.
Ο χώρος του Άη Γιάννη προσδιορίζεται από δυο ποταμούς που ξεκινούν από τα Καπετανιανά και φτάνουν στο Λιβυκό πέλαγος. Οι χείμαρροι αυτοί ονομάζονται ''Πέρα'' και ''Πόδε'' ή ''Μικρός'' και ''Μεγάλος'' Ποταμός. Βόρεια υπάρχουν οι πλαγιές των Αστερουσίων και νότια οι ακτές του Λιβυκού πελάγους. Σ' ένα σημείο, οι πλαγιές κόβονται απότομα και μέσα σε αυτές τις εγκοπές ανοίγονται μικρές σπηλαιώδεις κοιλότητες οι οποίες μετά από μικρές επεμβάσεις, έργο αιώνων, αποτελούν τη Σκήτη του Άη Γιάννη.
Ο λατρευτικός χώρος του Άη Γιάννη υπάρχει εδώ και αμέτρητους αιώνες όπως μαρτυρά η κτητορική επιγραφή που έχει αγιογραφηθεί στο ανώφλι της κύριας εισόδου, η οποία μας πληροφορεί για τον χρόνο αγιογράφησης, έτος 1352 από τον μοναχό Αντώνιο. Αυτό όμως που προκαλεί ενδιαφέρον είναι η συνέχεια της επιγραφής...Υ ΑΠΟΙΑ ΝΙΝΚΑΝ ΡΟΣ ΚΑΙ ΣΩΤΟΙΟΙ Σ ΑΣΚΛΗΠΙΟ ΟΟΙ ΡΗΝ ΣΥΝΟΔΟΙΠΟ ΡΩ ΚΑΤΟΝΑΡ. Έτσι έχει σωθεί έως σήμερα. Το ίδιο ακριβώς κείμενο διαβάζουμε και στο ναό του Ασκληπιού. Όπως καταλαβαίνουμε λοιπόν, ο χριστιανικός τούτος ναός, προϋπήρξε ένα αρχαίο θεραπευτήριο, ένα Ασκληπιείο, όπως αρκετά έχουν ανακαλυφθεί με ανασκαφές σε όλη την νότια παράκτια περιοχή της Κρήτης.
Τι συνέβαινε όμως στο θεραπευτήριο του Άη Γιάννη;
Ο χώρος του ναού είναι κτισμένος μέσα στο βράχο κατά το μεγαλύτερο μέρος του. Χωρίζεται σε 4 αλληλοσυνδεόμενα δωμάτια, που καταλήγουν σε ένα μικρό, σκοτεινό δωμάτιο. Το δωμάτιο της ''Ιερής Εγκοίμησης''. Ο ασθενής, έφτανε στον τόπο του Άη Γιάννη, κι έπειτα από μια συνεννόηση με τον ιερέα, ακολουθούσε μια διαδικασία αποτοξινωτικής δίαιτας ανάλογα με την ασθένεια που τον ταλαιπωρούσε. Έπειτα από ένα διάστημα κάθαρσης, ο ασθενής έσφαζε ένα πρόβατο-θυσία και χρησιμοποιούσε το δέρμα του το οποίο είχε αλατίσει, ως κλινοσκέπασμα για την μακρόστενη πέτρα-κρεβάτι πάνω στο οποίο θα κοιμόταν για να συμβεί η θεραπεία. Ο ιερέας, του έφτιαχνε ένα ειδικό αφέψημα με βότανα και τον κατεύθυνε στο μικρό, σκοτεινό δωμάτιο, στο ''άβατο''. Εκεί, κάλυπταν το πλίνθινο κρεβάτι με την προβιά του ζώου και ο ασθενής παραδιδόταν σε ένα βαθύ ύπνο, μόνος. Σύμφωνα με τις παραδόσεις, μέσα στον ύπνο τον επισκέπτονταν ο Ασκληπιός, θεός της ιατρικής και θεράπευε όποιο πρόβλημα υπήρχε.
Την μακραίωνη αυτή ιστορία του αρχαίου Ασκληπιείου, τη γνώριζαν προφανώς όλοι οι μοναχοί και ασκητές οι οποίοι κατά καιρούς επισκέφθηκαν και κατοίκησαν εκεί, στα μικρά βραχώδη κελάκια που σμίλεψαν στη δεξιά, όπως κοιτάμε, μεριά του ναού. Μικρά κελιά, με σκαλιστά καθίσματα, ταπεινά και λιτά όπως ακριβώς αρμόζει σε ένα άνθρωπο που ξεπερνά την απληστία της θνητής φύσης και παραδίδεται στη δύναμη και την αρμονία του θείου, του υπέρτατου, με εμπιστοσύνη. Μέσα σε κάθε κελί, υπάρχει λαξευμένο ένα μικρό κιούπι όπου οι μοναχοί μάζευαν το νερό από τις σχισμές του βράχου, αυτό το νερό που υπήρχε ιστορικά σε κάθε
αρχαίο θεραπευτήριο και συντελούσε στον εξαγνισμό του σώματος. Δεν είναι τυχαία η αγιογράφηση των 3 μορφών της Χριστιανοσύνης, των Αγίων Ιατρών, Κοσμά, Δαμιανού και Παντελεήμονα στην πρόσοψη. Το πέρασμα από την αρχαία λατρεία της Θεϊκής θεραπείας στη Χριστιανική εποχή, έγινε με απόλυτο σεβασμός, διατηρώντας πάντα τη δύναμη και την επιρροή αυτού του παράξενου τόπου σε όποιον κάνει τη δύσκολη διαδρομή, για να τον επισκεφθεί, κατεβαίνοντας τον κακοτράχαλο δρόμο.
Οι πιστοί Χριστιανοί τιμούσαν τον Θεό-Ιατρό μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1980, προσερχόμενοι στο ναό την παραμονή της εορτής του Αγίου Ιωάννη, στις 7 Ιανουαρίου. Δεν ήταν ένα ταξίδι αναψυχής, μιας και οι καιρικές συνθήκες την εποχή αυτή δεν κάνουν εύκολη την πρόσβαση ούτε τη διαμονή στον Άη Γιάννη. Ήταν καθαρά μια λατρευτική διαδρομή, μια έκκληση προς το Θείο για θεραπεία, σωματική και πνευματική η οποία ξεπερνούσε τα δόγματα, τις θρησκείες και τις θνητές ερμηνείες και έμενε μόνο ένα καθαρό απόσταγμα. Η πίστη. Η πίστη στην ίαση, μέσα από την κοίμηση.
Η πίστη πως όσο άσχημα κι αν είναι τα πάντα γύρω μας, όσο κι αν ασθενεί η σάρκα και η ψυχή, πάντα υπάρχει μια ελπίδα. Η ελπίδα του Ανώτερου Ανθρώπου, η ελπίδα του ταπεινού ασκητή της ζωής. Γιατί η άσκηση της ζωής, πέρασε και μέσα από τα βράχια του Άη Γιάννη και άφησε ανεξίτηλα χαράγματα εις τους αιώνας, των αιώνων...
Πηγές:
Γεώργιος Γρ.Σταματάκης-Κρητικό Πανόραμα
Κώστας Κακουδάκης-Αρχαιολόγος
Διαδίκτυο
mykriti.gr
