Το Ιδαίον Άντρον βρίσκεται στις ανατολικές παρειές του όρους Ίδη στο κέντρο της Κρήτης, σε υψόμετρο 1498μ., 20χλμ. από τα Ανώγεια Μυλοποτάμου και λίγα μέτρα ψηλότερα από το οροπέδιο Νίδα. Αναπτύσσει δυο κυρίως θαλάμους, με την κεντρική αίθουσα διαστάσεων 40Χ50μ., η πρόσβαση στους οποίους γίνεται κατόπιν έντονης κατωφερικής κλίσης, ενώ κατά περιοχές παρατηρείται περιορισμένης έκτασης λιθωματικός διάκοσμος. Η συνολική έκταση του σπηλαίου υπολογίζεται στα 800μ2 και διαιρείται σε τέσσερις χώρους.
Σύμφωνα με το μύθο και την αρχαία γραμματεία, το Ιδαίον Άντρον αναγνωρίζεται ως ο χώρος γέννησης του Δία. Τη γέννηση του Δία διεκδικεί και το σπήλαιο Ψυχρού (γνωστό και ως Δικταίον Άντρον) στην Ανατολική Κρήτη δεδομένου ότι ο Ησίοδος στη Θεογονία του δεν διευκρινίζει με ακρίβεια την τοποθεσία της γέννησης του Δία στην Κρήτη.
Αρχαιολογικά αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα λατρευτικά σπήλαια στην Κρήτη με χρονολογικό φάσμα χρήσης από το 4.000 π.Χ. έως τον1ο μ.Χ. αιώνα. Ανασκάφηκε για πρώτη φορά το 1885 με επικεφαλής τον Ιταλό αρχαιολόγο Φεντερίκο Άλμπερ (Federico Halbherr). Από την ανασκαφή ήρθαν στο φως σημαντικά δείγματα μεταλλοτεχνίας των γεωμετρικών χρόνων και χάλκινες αναθηματικές ασπίδες (8ου-7ου π.Χ.) με εγχάρακτες και σφυρήλατες παραστάσεις, από τα εκλεκτότερα έργα τέχνης του αρχαίου κόσμου. Επόμενες ανασκαφές στο Ιδαίον, αν και σε μικρή κλίμακα, έγιναν το 1917 από το Στ. Ξανθουδίδη και το 1956 από το Σπ. Μαρινάτο. Το 1982, ο Γιάννης Σακελλαράκης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου οργάνωσε συστηματική ανασκαφή. Αποκαλύφθηκαν πλούσιες αρχαιολογικές επιχώσεις της Μινωικής περιόδου (2ης χιλιετίας π.Χ.), αλλά και των γεωμετρικών-αρχαϊκών (8ος -6ος αι. π.Χ.) χρόνων. Στα ευρήματα περιλαμβάνεται άφθονη κεραμική, χάλκινα και πήλινα ειδώλια, ασπίδες, όπλα, κοσμήματα, τριποδικοί λέβητες, αναθηματικοί δίσκοι, ελεφαντοστέινα αναθήματα και αφιερώματα από πολύτιμες πρώτες ύλες. Τα ευρήματα αυτά συνιστούν δείγματα ενός εκλεπτυσμένου πολιτισμού με φυσιοκρατική αντίληψη. Μέρος τους εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Το Ιδαίον Άντρον και η περιοχή Ιδαίο Άντρο-Οροπέδιο Νίδας αποτελεί κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο και τόπο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, προσελκύοντας χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο. Στο οροπέδιο της Νίδας έχουν εντοπισθεί 17 αρχαιολογικές θέσεις καθώς και περιοχές με ιστορικά μνημεία πρόσφατων περιόδων (στέρνες).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού
